Uprawa pora we własnym ogrodzie to doskonały sposób, by to smaczne i zdrowe warzywo mieć dosłownie na wyciągnięcie ręki. To również doskonała okazja by warzywo to zagościło na talerzach domowników. Pory są niezwykle cenione w kuchni za swój delikatny, lekko cebulowy smak i wszechstronność w zastosowaniu. Doskonale nadają się do zup, sosów, surówek i sałatek oraz po blanszowaniu lub zapieczeniu jako samodzielne danie. Warto rozważyć ich uprawę nie tylko ze względu na walory smakowe, ale także na liczne korzyści zdrowotne jakie niesie regularne spożywanie pora zwłaszcza w surowej postaci. Samodzielna uprawa pora pozwala na kontrolę nad procesem wzrostu roślin. Dzięki temu uzyskujemy warzywa bogate w witaminy i minerały, takie jak witamina C, K czy kwas foliowy. Co więcej, pory mają właściwości wspomagające trawienie i odporność organizmu, co czyni je cennym elementem zdrowej zróżnicowanej diety.
Sadzenie pora krok po kroku oraz jego uprawa pora w ogrodzie to nie tylko satysfakcjonujące doświadczenie, ale także sposób na zdrową i smaczną dietę dla całej rodziny. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji można cieszyć się obfitymi plonami, a możliwość wyboru różnych odmian pozwala dostosować uprawę do własnych potrzeb. Pory uprawiać można zarówno w gruncie jak i na podwyższanych grządkach. Samodzielnie wyhodowane warzywa cebulowe to gwarancja jakości i świeżości.
Proces uprawy pora rozpoczyna się od wysiewu nasion pora, co zazwyczaj ma miejsce wczesną wiosną. Siew nasion prowadzi się od lutego do kwietnia. Por jest warzywem, które należy uprawiać z rozsady. Wysiew nasion nie jest trudny, rośliny cechują się równomiernym wschodem i szybkim wzrostem. Siew prowadzi się do multiplatów lub doniczek wypełnionych dedykowanym podłożem do wysiewu roślin. Takie podłoże jest wolne od patogenów i nasion chwastów, co dodatkowo ułatwia prawidłowy rozwój roślin. Nasiona sieje się przeważnie rzutowo dbając o to, by wysiew nie był zbyt gęsty. Należy przykryć je cienką warstwą podłoża, a następnie podlać wodą tak, by nie wypłukać nasion. Po wzejściu siewek, gdy osiągną one wysokość około 10 cm, przystępuje się do przepikowywania - czyli przerzedzania i przesadzania młodych roślin tak by rosły w większych odstępach, co sprzyja ich dalszemu rozwojowi i prawidłowemu kształtowaniu się bryły korzeniowej.
Można też pokusić się o „wysiew ślimakowy”. W tym celu przygotowuje się długie i szerokie na kilkanaście centymetrów paski foli bąbelkowej lub dylatacyjnej na której następnie umieszcza się zwilżone podłoże i zwija tworząc rulon złożony z kilku warstw. Całość należy przewiązać sznurkiem, a następnie od góry wysiać nasiona tak, by znajdowały się w każdej ze zwiniętych warstw. Zawiniątka podobnie jak multiplaty i doniczki z wysianymi nasionami należy umieścić w słonecznym widnym miejscu i regularnie podlewać.
✅ Kiedy sadzić pora?
Gdy sadzonki pora osiągną odpowiednią wielkość (około 15-20cm), zazwyczaj pod koniec maja lub na początku czerwca, można je przesadzić na stałe miejsce w ogrodzie. Kluczowym elementem uprawy pora jest odpowiednie sadzenie. Rośliny najlepiej umieszczać w głębokich kilkunastocentymetrowych rowkach lub otworach, co ułatwia późniejsze obsypywanie roślin ziemią. Warto też sadzić rośliny zachowując właściwy odstęp między sadzonkami oraz między rzędami.
Podczas uprawy należy również dbać o to, by grządki były wolne od chwastów. W miarę wzrostu roślin należy je też regularnie podsypywać ziemią. Proces ten, zwany jest bieleniem. Polega on na zasypywaniu dolnych części łodyg ziemią, co sprawia, że stają się one delikatniejsze i nabierają białej barwy.
✅ Wybór odmiany
Do najchętniej wybieranych odmian pora zalicza się zarówno te przeznaczone na zbiór letni, jak i jesienno-zimowy. Popularnym wyborem wśród ogrodników jest odmiana:
• Albos - charakteryzująca się grubą łodygą i doskonałym smakiem, idealnym do zup oraz potraw duszonych.
• Titus - znana ze swojej odporności na mróz i zdolności do przezimowania w gruncie. Cechuje się wysokim plonem o doskonałej strukturze.
• Golem – to odmiana wczesna o okresie wegetacji 155-165 dni, przeznaczona do zbioru latem i wczesną jesienią. Długość białej części do konsumpcji wynosi ok. 45-50 cm.
• Tango – to odmiana późna, plenna, przeznaczona na zbiór jesienny o niebieskawo-zielonych liściach i grubej śnieżnobiałej łodydze do 25 cm.
• Elefant - odmiana późna o okresie wegetacji 180-200 dni, polecana do zbioru jesienią oraz przezimowania w polu i zbioru wiosną po rozmarznięciu gleby. Smaczna i aromatyczna toleruje spadki temperatur do -15oC.
✅ Por - Warunki uprawy
Pory najlepiej rosną w żyznej, przepuszczalnej glebie o obojętnym odczynie pH (6,5-7,5). Jeśli grządka na której chcemy uprawiać pory nie jest zbyt żyzna warto poprawić strukturę gleby i jakość podłoża dodając kompost lub obornik. Stanowisko pod uprawę pora powinno być słoneczne, ponieważ rośliny te wymagają dużej ilości światła do prawidłowego wzrostu. Gleba powinna być dobrze nawieziona najlepiej już jesienią przed sadzeniem. Pory są stosunkowo odporne na chłód, ale najlepiej rozwijają się w umiarkowanych temperaturach.
Pielęgnacja pora w ogrodzie obejmuje głównie takie zabiegi jak regularne podlewanie pora, zwłaszcza w okresach suszy, ponieważ ich system korzeniowy jest dość płytki oraz odchwaszczanie grządek. Wskazane jest także nawożenie pora kompostem lub naturalnymi nawozami, które dostarczą roślinom niezbędnych składników odżywczych. W trakcie wzrostu warto kilkukrotnie obsypywać rośliny ziemią, co sprzyja bieleniu łodyg.
✅ Choroby i szkodnik
Uprawy pora mogą być narażone na choroby i szkodniki. Do najczęstszych chorób należą:
Alternarioza pora – choroba grzybowa wywoływana głównie przez grzyby z rodzaju Alternaria, która rozwija się przy dużej wilgotności oraz wysokiej temperaturze. Najczęściej pojawia się w uprawach o dużym zagęszczeniu roślin oraz przy braku stosowania płodozmianu upraw. Na liściach porów pojawiają się brązowe plamy, które twarzą charakterystyczne pierścienie. W warunkach wysokiej wilgotności można zaobserwować ciemny, aksamitny nalot grzybni na plamach. Zaatakowane liście zaczynają się zwijać, zasychać co prowadzi do stopniowego ich obumierania.
Profilaktycznie lub interwencyjnie przy pierwszych objawach choroby i niewielkich ogniskach zastosować można oprysk preparatem Biosept Active. W tej roli doskonale sprawdzą się również naturalne preparaty z czosnku lub pokrzyw. Przy porażeniu większości roślin należy wykonać oprysk dedykowanym fungicydem Amistar 250 SC.
Biała zgnilizna pora – choroba grzybowa wywoływana przez grzyba Sclerotium cepivorum. Rozwija się głównie w chłodnych i wilgotnych warunkach. Do jej rozprzestrzeniania przyczyniają się: zainfekowana gleba, sprzyjające warunki atmosferyczne oraz brak płodozmianu upraw. Choroba prowadzi do zamieranie roślin i gnicia korzeni pora. Zainfekowane rośliny dają się z łatwością wyciągnąć z gleby.
Rdza pora – występuje w postaci rdzawych plam na liściach o bardzo dużym nasileniu. Rośliny porażone rdzą przebarwiają się i częściowo lub całkowicie zamierają. Przy występowaniu rdzy na uprawach należy wykonać oprysk fungicydem Amistar 250 SC.
Fytoftoroza porów - chorobę powodują grzyby bytujące w glebie, które zimują na resztkach roślinnych. Najbardziej narażone są kiełkujące pory oraz młode sadzonki pora. Dlatego tak ważny jest wysiew nasion do ziemi dedykowanej do wysiewu – wolnej od patogenów. Rozwojowi infekcji sprzyja nadmierna wilgoć i brak słońca – dlatego tak ważne jest sadzenie roślin na właściwie dobranym stanowisku uprawy. Objaw fytoftorozy porów to więdnięcie i zamieranie siewek mimo właściwego podlewania. W przypadku sadzonek porów rośliny zwykle najpierw żółkną. Choroba atakuje wybiórczo – nie wszystkie rośliny muszą zostać porażone.
Wszystkie wyżej wymienione choroby prowadzą do zamierania roślin i osłabienia plonów. Aby ograniczyć ryzyko występowania chorób, warto stosować płodozmian, unikać nadmiernego zagęszczenia roślin oraz dbać o właściwą wentylację uprawy.
Szkodniki, które mogą atakować pory to:
Chowacz szczypiorak – ten niewielki chrząszcz pojawia się na uprawach pora od maja do czerwca. Jego larwy żerują na liściach i łodygach pora uszkadzając rośliny. Tworzą drobne otworki co sprawia, że liście zaczynają żółknąć, a następnie częściowo lub całkowicie zasychają. Przy dużym nasileniu szkodników warto zastosować NeemAzal.
Miniarka – zaatakowane roślinny nierozwijaną się prawidłowo. Obecność szkodników zauważyć można zarówno na liściach jak i po przekrojeniu pora. Szkodnik tworzy jasne plamki, ułożone w rzędach oraz długie korytarze w tkance liściowej. W walce z tym szkodnikiem pomoże prawidłowy płodozmian oraz stosowanie żółtych tablic lepowych. Tablice lepowe pomogą ograniczyć występowanie dorosłych osobników.
Pędraki – odpowiadają za uszkodzenia systemu korzeniowego oraz podziemnych części porów.
Rolnice – gąsienice uszkadzają zarówno nadziemne jak i podziemne części porów. W przypadku młodych upraw może dojść do całkowitego zniszczenia roślin.
Śmietka cebulanka – w uprawie pora szkody wyrządzają jej larwy żerujące na roślinach. Sprawiają, że pory żółkną i gniją, a obecność larw śmietki jest dobrze widoczna po przekrojeniu roślin.
Wgryzka szczypiorka - gąsienice atakują młode, wewnętrzne liście pora, wygryzając miękisz i tworząc charakterystyczne, podłużne, jasne plamy. W zwalczaniu tych szkodników doskonale sprawdzi się Mospilan 20 SP.
✅ Zbiór porów
W zależności od odmiany, zbiór i przechowywanie pora rozpoczyna się od końca lata i może trwać aż do wczesnej wiosny. Ponieważ warzywo to dobrze znosi niskie temperatury można pozostawić je w gruncie nawet podczas łagodniejszych zim. Podczas zbiorów rośliny dobrze jest podważać pory widłami. Najlepiej smakują bezpośrednio po zbiorach. Z powodzeniem można je też przechowywać. Najlepiej w chłodnym, przewiewnym miejscu. Można je także zamrozić, co pozwala na dłuższe przechowywanie i zachowanie ich wartości odżywczych.
