Seler korzeniowy to jedno z bardziej wymagających warzyw w uprawie. Zanim jednak zagości na grządkach w ogrodzie właśnie w lutym należy zabrać się za przygotowanie rozsady. Uprawa tego aromatycznego i smacznego warzywa ma wiele zalet wśród których z pewnością wymienić można jego smak oraz szerokie zastosowanie w kuchni. Seler korzeniowy to warzywo idealne do zup, sałatek, surówek oraz wielu gotowanych dań mięsno-warzywnych. Jednak aby uzyskać dorodne plony, konieczne jest zapewnienie odpowiednich warunków wzrostu, staranne przygotowanie rozsad, a także regularna pielęgnacja w trakcie sezonu. Uprawa selera wymaga cierpliwości, ale efekty mogą wynagrodzić trud.
✅ Wybór odmiany
Wśród najpopularniejszych odmian selera korzeniowego warto wymienić takie, które dobrze plonują, cechują się wyrazistym aromatem oraz dobrze przechowują. Zaliczmy do nich:
• Talar – odmiana który charakteryzuje się dużymi, kulistymi bulwami i wysoką odpornością na choroby. Odmiana bardzo wczesna i wyjątkowo plenna. Nadaje się doskonale na wczesny zbiór pęczkowy. Tworzy duże zgrubienie korzeniowe, kuliste, skórka korzenia biała, miąższ biały, nieciemniejący, bez skłonności do parcenia.
• Makar - wyróżnia się intensywnym aromatem oraz zwartą strukturą miąższu. Odmiana średnio wczesna, plenna i bardzo dobrze się przechowująca. Zgrubienie korzeniowe duże, kuliste, bez skłonności do parcenia, o białym i wyjątkowo aromatycznym miąższu.
• Maxim - odmiana późna o okresie wegetacji 145 dni od wysadzenia rozsady, polecana do uprawy na zbiór jesienny przeznaczony do przechowywania.
• Albin - odmiana średnio wczesna o okresie wegetacji 140 dni od wysadzenia rozsady. Zgrubienia o białym miąższu, bez antocyjanowych przebarwień i pustych przestrzeni. Nie zmienia koloru w czasie przetwarzania.
✅ Warunki uprawy
Seler korzeniowy najlepiej rośnie na glebach żyznych, próchniczych, przepuszczalnych i wilgotnych, o odczynie pH od 6,5 do 7,5. Słabo plonuje na glebach ciężkich i podmokłych. Zbyt zwięzłe podłoże może prowadzić bo słabego wykształcenia się lub deformacji korzenia. Warzywo to jest bardzo wrażliwe na niedobór wilgoci w podłożu. Dlatego jeżeli należycie do grona zapominalskich ogrodników, którzy nie zawsze mają czas na podlewanie warzywnika, to uprawa selera korzeniowego nie jest dla Was. To warzywo musi być sadzone w podłożu, które dobrze zatrzymuje wilgoć. W okresach suszy konieczne jest regularne podlewanie. Wymaga także stanowiska słonecznego, co sprzyja równomiernemu wzrostowi i poprawia jakość plonu. Przedsiewnie warto też zasilić glebę kompostem, aby dostarczyć niezbędnych składników odżywczych.
✅ Siew i rozsada
Uprawa selera rozpoczyna się od siewu nasion na rozsadę. Optymalny termin to luty-marzec, ponieważ seler jest warzywem o długim okresie wegetacji. Nasiona wysiewa się do doniczek lub wielodoniczek rzutowo. Bardzo ważne jest by jedynie delikatnie docisnąć je do podłoża i by nie przykrywać nasion ziemią. Seler korzeniowy jest warzywem, którego nasiona kiełkują długo i opornie, a dodatkowa warstwa podłoża może sprawić, że nie wykiełkują wcale. Optymalna temperaturze około 18–20°C, pierwsze wschody powinny się pojawić po około 2 tygodniach od siewu nasion. W przypadku tego warzywa do wysiewów doskonale sprawdzą się wszelkie miniszkalrnie i pojemniki z przykrywkami. Optymalna stale wilgotna gleba w połączeniu z widnym, słonecznym stanowiskiem na parapecie – to klucz do uzyskania zdrowych siewek. Po wschodach temperaturę można obniżyć do 12–15°C, co zapobiega wybieganiu rozsad. Po pojawieniu się pierwszych liści właściwych należy przepikować rośliny do większych pojemników. Sadzonki seler do gruntu mogą trafić dopiero, gdy minie ryzyko przygruntowych przymrozków. Przed sadzeniem do gruntu rozsada powinna zostać zahartowana poprzez stopniowe przyzwyczajanie do niższych temperatur i warunków zewnętrznych. Doniczki z rozsadami można w tym celu wystawiać na balkon lub do ogrodu, stopniowo zwiększając czas ekspozycji na warunki zewnętrzne. Rozsady można też hartować w szklarni.
✅ Sadzenie i pielęgnacja
Sadzenie i pielęgnacja Sadzenie selera do gruntu przypada na drugą połowę maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Rozsadę umieszcza się w glebie w rozstawie 30–40 cm, co zapewnia odpowiednią przestrzeń do wzrostu bulw. Zachowanie prawidłowego odstępu między roślinami w dużej mierze warunkuje jakość i obfitość plonów. Warto pamiętać, że również zbyt głębokie sadzenie rozsad może prowadzić do deformacji korzeni.
Warto również wspomnieć, że również osoby nie posiadające ogrodu i grządek warzywnych mogą się pokusić o uprawę tego smacznego i zdrowego warzywa pod warunkiem, że mają słoneczny balkon lub taras oraz wysokie donice najlepiej szkółkarskie. Doniczkowa uprawa selera korzeniowego również się udaje pod warunkiem, że warzywo to będzie miało odpowiednio dużo miejsca na rozwój bulwy korzeniowej oraz dostateczny poziom wilgotności podłoża przez cały okres wegetacji.
Dobrym sąsiedztwem na grządce dla selera korzeniowego będą takie gatunki jak: por, cebula, czosnek, brokuł, jarmuż, kalarepa czy groch. Sadzenie warzyw z zachowaniem zasad uprawy współrzędnej pozwala ograniczyć występowanie szkodników, a tym samym wpływa na jakość plonów.
Pielęgnacja selera obejmuje regularne podlewanie, szczególnie w okresach suszy, oraz odchwaszczanie, które ogranicza konkurencję o składniki pokarmowe. Warto również stosować nawożenie azotowe, ale w umiarkowanych ilościach, aby nie doprowadzić do nadmiernego wzrostu liści kosztem bulw. Seler w sezonie można nawozić biohumusem.
✅ Zwalczanie chorób i szkodników
Seler korzeniowy może być atakowany przez różne choroby i szkodniki. Jeśli chodzi o szkodniki to do najczęściej występujących na uprawach selera korzeniowego zaliczyć można:
• Ślimaki – potrafią skutecznie unicestwić całą selerową rabatę poprzez żerowanie na niej. Warto mulczować selerowe rabaty lub wokół rozsad rozsypywać specjalny preparat uniemożliwiający ślimakom dostanie się do roślin.
• Muchówka liściolubka selerowa – larwy tego szkodnika atakują liście selera prowadząc do tworzenia się pęcherzy na liściach następnie ich brunatnienia i zwijania się.
Uszkodzone liście często też są bardziej podatne na choroby grzybowe. Najczęściej występującymi chorobami selera korzeniowego są:
• Septorioza selera - najgroźniejsza z chorób jakie mogą dotknąć uprawy selera. Sprawia że zarówno liście jak i ogonki liściowe pokrywają się małymi, brązowymi plamkami. Silnie porażone liście żółkną i zasychają, co prowadzi do osłabienia plonowania. Pierwsze oznaki septoriozy widać już na etapie siewek, gdyż często rezerwuarem choroby są zainfekowane nasiona. Rozwojowi choroby sprzyja również ciepła i wilgotna aura. W uprawie selera bardzo ważny jest też płodozmian, gdyż do porażenia roślin septoriozą może dojść przez pozostawione w podłożu resztki roślinne z wcześniejszych upraw. Środkiem chemicznym polecanym do zwalczania tej choroby jest Amistar 250SC.
• Alternarioza selera korzeniowego – choroba wywołana przez grzyby z rodzaju Alternaria. Poraża liście, ogonki liściowe oraz korzenie, powodując znaczące obniżenie plonowania. Sprawia, że na liściach pojawiają się ciemnobrązowe plamy, które w krótkim czasie prowadzą do zamierania ulistnienia rośliny. Na ogonkach liściowych tworzą się bardzo ciemne podłużne plamy, które mogą powodować ich pękanie i łamanie. Zakażenie korzenia prowadzi natomiast do pojawienia się suchych, czarnych nekroz. Silnie porażone bulwy korzeniowe stają się miękkie i mają tendencję do przebarwień i gnicia. Aby uniknąć alternariozy warto wybierać odpowiedni materiał siewny, zachowywać płodozmian upraw oraz dbać o prawidłową gęstość roślin podczas uprawy. W przypadku pojawienia się choroby na uprawach należy zastosować fungicyd Scorpion 325 SC.
• Mokra zgnilizna bakteryjna – to choroba, która jest wywoływana przez bakterie z rodzaju Pectobacterium i Dickeya. Bakterie te atakują rośliny w warunkach wysokiej wilgotności i wysokiej temperatury. Warto wspomnieć, że ich rozwój ułatwiają wszelkie uszkodzenia mechaniczne korzeni selera oraz żerowanie szkodników. Choroba prowadzi do zamierania ulistnienia, na korzeniach selera pojawiają się wodniste plamy, a sam korzeń traci swoją jędrność i gnije. Dlatego tak ważne jest zachowanie uważności podczas pielenia grządek oraz ograniczanie ilości szkodników na uprawach.
• Zgnilizna twardzikowa – to choroba wywoływana przez grzyb Sclerotinia sclerotiorum która, jest groźną chorobą atakującą wiele gatunków roślin. Grzyby infekują rośliny w warunkach wysokiej wilgotności i umiarkowanych temperatur (15–20°C). Na liściach selera pojawiają się wodniste plamy, a korzeń zaczyna być gąbczasty i traci swoją jędrność. W krótkim czasie korzenie selera zaczynają gnić i pojawia się na nich pleśń. Choroba pojawia się i rozwija głównie podczas przechowywania. Wpływ na jej występowanie na uprawach może mieć również niewłaściwa gęstość uprawianych roślin oraz brak płodozmianu upraw.
✅ Zbiór i przechowywanie
Zbiór selera korzeniowego rozpoczyna się zwykle w październiku, kiedy bulwy osiągają odpowiednią wielkość. Choć oczywiście jest to warunkowane odmianą. Rośliny najlepiej zbierać podczas suchej pogodę, aby ograniczyć ryzyko uszkodzeń mechanicznych i chorób przechowalniczych. Po zbiorze należy dokładnie oczyścić rośliny z nadmiaru ziemi i usunąć liście, pozostawiając jedynie kilka centymetrów ogonków. Aby jak najdłużej seler korzeniowy zachował przydatność do konsumpcji należy przechowywać go w chłodnym i przewiewnym miejscu.
Podsumowując, seler korzeniowy to wymagające, ale niezwykle wartościowe i smaczne warzywo. Aby odmieść sukces w jego uprawie należy zapewnić mu właściwe warunki glebowe, właściwą pielęgnację oraz zadbać o ochrona przed chorobami i szkodnikami. Wybór odpowiedniej odmiany może dodatkowo zwiększyć szanse na zdrowy i obfity plony.
